DROOGTE TEISTERT HOORN VAN AFRIKA 

Inzet voor de mensheid en de gemeenschap 

Kurkdroog en kaal zijn de vlaktes van de Hoorn van Afrika. Ruim 14 miljoen mensen hebben voedseltekort. Hoe bereiken we de meest kwetsbaren? Selam Seje, volksgezondheidsexpert in Ethiopië: “Vrijwilligers leven zelf in getroffen gemeenschappen. Zij zijn onmisbaar als onze oren en ogen in het veld.” 

Droogte, overstromingen, conflicten en sprinkhanenplagen. De plattelandsbevolking van Ethiopië, Sudan en Kenia is gewend om te leven met extreme omstandigheden. Klimaatverandering maakt het weer steeds grilliger. Periodes van droogte duren langer, terwijl regenval voor grotere overstromingen zorgt. Sinds 2020 is de Hoorn van Afrika kurkdroog, de ergste droogte in 40 jaar. Ruim 14 miljoen mensen lijden honger; 5 miljoen kinderen zijn ondervoed. Daarbij sterven honderdduizenden stuks vee. En die aantallen zullen snel stijgen als er niet op tijd water komt. 

Psychosociale impact 

Als geboren Ethiopische weet Selam Seje als geen ander hoeveel tegenslagen de bevolking van haar land keer op keer moet incasseren. De volksgezondheidsexpert  zet ze zich al meer dan 15 jaar in voor mensen in Oost-Afrika. Selam werkt voor het Nederlandse Rode Kruis, maar schakelt direct met het Ethiopische Rode Kruis vanuit hoofdstad Addis Ababa. Daarnaast traint ze de ruim 700 vrijwilligers. 

“De impact van de huidige droogte is overweldigend,” zegt Selam. “De plattelandsbevolking moet vaak 6 tot 12 uur lopen om bij een waterbron te komen. Dat water is bovendien soms niet schoon, waardoor de toch al uitgeputte mensen ziek worden. Ook de psychosociale impact is groot. Ouders halen kinderen van school om te helpen met het zoeken naar water. En ze huwelijken meisjes uit voor geld om van te kunnen leven. De gemeenschap raakt daardoor ontwricht.”
 

Vrijwilligers doorslaggevend

Het Rode Kruis helpt de meest kwetsbaren door hen contant geld of voedsel te geven. Maar ook door water en waterfaciliteiten toegankelijk te maken, de waterkwaliteit te waarborgen, medische hulp te verlenen en te zorgen voor betere voedselhygiëne. Selam: "Ook beschermen we kwetsbare mensen, zo willen we uithuwelijking voorkomen. Vrijwilligers hebben hierbij een cruciale rol. Zij weten precies wat er speelt binnen de gemeenschap. We trainen hen om binnen de gemeenschap het bewustzijn te vergroten over gezondheid, voeding, hygiëne en het tijdig inschakelen van gekwalificeerde zorg als er zieken zijn. Vrijwilligers zijn onmisbaar om de mensen echt goed te kunnen helpen.”        

 
Neem het gezin waarbij alle kinderen jonger dan vijf jaar ziek werden. “De ouders brachten de zieke kinderen naar een traditionele healer,” verhaalt Selam. “Twee kinderen zijn daarna overleden. Onze vrijwilligers hebben het gezin toen voorlichting gegeven over de specifieke kwetsbaarheden van jonge kinderen. Ze overtuigden de ouders om de andere zieke kinderen in handen te geven van gekwalificeerde medische zorg. Daardoor hebben die kinderen het wel overleefd. Het is één van de vele voorbeelden waarbij de interventie van vrijwilligers doorslaggevend is.”

Beter voorkomen dan genezen

Selam begon haar loopbaan als verpleegster in een Ethiopisch ziekenhuis. Maar ze vond dat ze daar niet genoeg kon betekenen. “Ik verpleegde moeders en kinderen en adviseerde hoe ze thuis konden werken aan hun gezondheid. Maar veel moeders volgden mijn raad niet op. Daarnaast kwamen ze vaak pas bij ons als er al serieuze gezondheidsproblemen waren. Ik realiseerde me dat we deze mensen beter in hun eigen leefomgeving konden helpen. Dan kun je voorkomen dat ze ziek worden, in plaats van medicijnen geven als ze ziek zijn. Daarom ben ik me gaan richten op publieke gezondheidszorg en preventie. Bij het Rode Kruis kan ik mensen in een eerder stadium helpen dan in het ziekenhuis.”

Beloning van het hart

Selam wil ertoe doen in het leven van anderen. “De ultieme beloning van mijn werk is om samen met de vrijwilligers het verschil te maken voor anderen. Dat is een bron van pure vreugde.” Als Selam praat over haar werk klinkt geestdrift in haar stem. “Passie is de innerlijke drijfveer om dit werk te blijven doen, hoe uitdagend en veeleisend soms ook. Het is deze toewijding die me de energie geeft om door te gaan als ik moe ben. De beloning voor mijn werk is niet uit te drukken in geld, ook niet in het applaus van anderen. Het is een beloning van het hart.”

Bewondering heeft Selam voor de tomeloze inzet van vrijwilligers. “Vrijwilligers leven zelf vaak op het platteland dat hard getroffen is door de droogte. Daarbij helpen ze hun gemeenschap met enorme toewijding. Ik vraag altijd waarom ze dit werk doen. Voor de mensheid en de gemeenschap, zeggen ze dan. Ze willen echt iets terugdoen voor de bevolking. Daarvoor krijgen ze veel waardering van hun gemeenschap. Ook als staf geven we hen de erkenning die ze verdienen. De menslievendheid die vrijwilligers laten zien, maakt diepe indruk op mij.” 
 

Weerbaar tegen klimaatverandering

De vraag die Selam bezighoudt is hoe de bevolking in de toekomst zelfredzaam wordt. “Als Rode Kruis werken we aan oplossingen om de bevolking weerbaarder te maken tegen klimaatveranderingen. Watermanagement is daarbij een speerpunt. Zo werken we aan het verbeteren van de bodemconditie, het beschermen van de bodem tegen wateroverlast en aan het zaaien van gewassen die beter bestand zijn tegen extreem weer. Ook vangen we regenwater op en boren we waterputten. Het Rode Kruis maakt echt het verschil in dit deel van de wereld. Tegelijk zet de klimaatverandering door, we staan voor grote uitdagingen. Maar mijn optimisme geeft me energie, je moet blijven geloven in de toekomst. Mijn hart ligt bij de gemeenschap en daar kies ik voor.”