Deze hulpoperatie is zelfs voor het Rode Kruis van zeer grote en complexe schaal. “Onze rol is des te belangrijker omdat wij aanwezig zijn in alle landen en zo samen met de lokale overheid deze virusuitbraak te lijf kunnen gaan”, vertelt Frido Herinckx vanuit Genève. De Nederlander coördineert vanuit daar de noodhulpoperatie van het internationale Rode Kruis. Binnen het internationale Rode Kruis wordt onderling goed informatie uitgewisseld en is er direct contact met de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO).

Coronavirus in Nederland

Aanvankelijk leek het coronavirus ver weg, maar begin deze maand werd ook in Nederland de eerste ‘corona-besmetting’ vastgesteld. In rap tempo volgde het aantal patiënten zich op en verspreidt het virus zich steeds verder over ons land. Voorlichting geven alleen is niet meer genoeg. Het Crisis Management Plan (CMP) werd geactiveerd en Rode Kruisers zetten zich op verschillende manieren in. Afgelopen week werd de Rode Kruis Hulplijn geopend, waarbij we de meest kwetsbaren in onze samenleving een luisterend oor bieden, hun vragen beantwoorden en eventueel hulp voor ze regelen. Net als in andere noodsituaties zijn we als Rode Kruis bereid én voorbereid om te ondersteunen met getrainde vrijwilligers en met ons grote oproepnetwerk van ongetrainde vrijwilligers, de Ready2Helpers.

Luisterend oor

Dat er behoefte was aan een luisterend oor bleek wel uit de duizenden telefoontjes die het callcenter binnen enkele dagen ontving. Bij slechts 3 procent van de telefoontjes gaat het om een praktische hulpvraag. Veruit het grootste gedeelte bestaat uit bellers met een medische vraag, mensen die alleen thuiszitten en gewoon even iemand willen spreken of een advies willen. "Wat wij hier doen is mensen geruststellen en de juiste informatie doorgeven", vertelt Sharella Poula van de Rode Kruis Hulplijn. "Je kan mensen al helpen met iets kleins."

Naast de Hulplijn werden ook Ready2Helpers opgeroepen om zich te bekommeren om de kwetsbare mensen in hun buurt. Eigenlijk, heel simpel door het uitdelen van folders óf het doen van een boodschap.

Uiteraard staat de hulpverlening in de rest van de wereld ook niet stil. Minstens 4 Nederlanders spelen daarbij een rol van betekenis. Zij hebben maar één missie en dat is verdere verspreiding van het coronavirus tegen te gaan. Vanuit verschillende landen bestrijden deze Nederlandse Rode Kruisers het coronavirus. Jaap, Marina, Frido en Dorien delen hun verhalen daar over via Twitter. Een kleine introductie:

Jaap Timmer woont en werkt in Peking waar hij nu druk bezig is met de bestrijding van de gevolgen van het coronavirus. Vanuit die stad werkt hij ook voor andere landen in de regio zoals Japan en Zuid-Korea. Vanuit Peking proberen ze in kaart te brengen waar de problemen zich afspelen, maken plannen en werken samen met de teams in de verschillende landen, om zoveel mogelijk de ervaringen met elkaar te delen.

Marina Manger Cats werkt als Senior Health Advisor bij het Nederlandse Rode Kruis. Zij zit nu in Beiroet, in Libanon, waar ze helpt om de uitbraak in die regio te bestrijden. Ook daar proberen ze de verschillende verenigingen van het Rode Kruis te ondersteunen en te zorgen dat de vrijwilligers goed geïnformeerd en getraind worden.

Frido Herinckx is op dit moment in Genève actief, waar hij de noodhulp coördineert van het internationale Rode Kruis. Ze brengen in kaart hoe de situatie wereldwijd nu is. Ook wordt er gekeken hoe ze de verschillende afdelingen van het Rode Kruis kunnen ondersteunen. En het belangrijkste is nu om te zorgen voor goede en betrouwbare informatie over het virus en de gevolgen ervan.

Dorien Dolman is Public Health Delegate en werkt momenteel in Mozambique. Ze is daar vanwege de gevolgen van de cycloon die het land vorig jaar trof. Ondertussen zijn ze zich nu ook aan het voorbereiden op een mogelijke corona-epidemie. Als het land getroffen wordt zullen de gevolgen groot zijn, omdat veel mensen nog leven in slechte omstandigheden en kwetsbaar zijn. Lokale vrijwilligers van het Rode Kruis worden nu getraind om ook anderen te leren hoe ze met eventuele besmettingen om moeten gaan.

Het zou kunnen dat je nog nooit hebt gehoord van het humanitair oorlogsrecht. Uit een recent onderzoek van het Rode Kruis bleek dat dit bijvoorbeeld het geval is bij één op de vier millennials in Nederland. Toch is het een heel belangrijk rechtsgebied. Het humanitair oorlogsrecht bevat namelijk de regels die gelden in een gewapend conflict. Dit recht, afgesproken tussen staten, verbiedt oorlogen niet, maar stelt wel grenzen daaraan. Daarbij is het doel van het humanitair oorlogsrecht om de gevolgen van oorlog te beperken. Iedereen die niet meedoet aan de gevechten, zoals burgers en hulpverleners, moeten volgens het humanitair oorlogsrecht worden beschermd tegen directe aanvallen. De belangrijkste documenten waarin deze regels staan opgeschreven zijn de vier Verdragen van Genève afkomstig uit 1949. Aangenomen na de Tweede Wereldoorlog, worden de verdragen al 70 jaar overal ter wereld in oorlogstijd toegepast.

Frits Kalshoven

Zoals de naam al doet vermoeden is deze wedstrijd over het humanitair oorlogsrecht vernoemd naar Frits Kalshoven (1924-2017); een Nederlandse marineofficier buiten dienst en rechtsgeleerde. Zijn bijdrage aan de ontwikkeling van het humanitair oorlogsrecht leeft nog altijd voort. Van 1971 tot 1993 was hij juridisch adviseur van het bestuur van het Nederlandse Rode Kruis. Als lid van de Nederlandse overheidsdelegatie nam hij deel aan de onderhandelingen over de totstandkoming van de tekst van de zogenoemde Aanvullende Protocollen. Dit zorgde in 1977 voor belangrijke toevoegingen aan het moderne humanitair oorlogsrecht. Voor zijn werk is hij onderscheiden met de Kruis van Verdienste en de Henry Dunant-medaille.

Het thema van de competitie dit jaar was gevangenschap tijdens gewapende conflicten. Het humanitair oorlogsrecht kent ook regels over gevangenschap. Alle strijdende partijen moeten zich hieraan houden wanneer ze een strijder gevangen houden. Sterker nog, de regelgeving ten aanzien van gevangenen is een van de meest gedetailleerde binnen het humanitair oorlogsrecht. Zo hebben ze bijvoorbeeld recht op een menswaardige behandeling, maar dienen krijgsgevangenen ook voldoende eten, lichaamsbeweging én tabak te krijgen. Daarnaast moeten ze contact kunnen onderhouden met hun familie, waarbij het Rode Kruis een belangrijke rol speelt.

VR-game

Gedurende de week kwamen de studenten via verschillende activiteiten meer te weten over dit onderwerp. Er waren een aantal lezingen van experts op het gebied van detentie maar ook werd de kennis van de deelnemers getest door verschillende rollenspelen. Tijdens een van deze rollenspelen kruipen ze in de rol van gedelegeerde van het Internationale Rode Kruis en bootsen ze het bezoek aan een gevangenkamp na. Om deze ervaring zo echt mogelijk te maken werd voor het eerst dit jaar gebruikgemaakt van een door het ‘ICRC’ ontwikkelde VR-game. Tot slot draaide ook de casus van de pleitwedstrijd om de behandeling van gevangenen in een fictieve maar realistische oorlog tussen ‘de Republiek van Noord-Erilea’ en ‘het Koninkrijk van Patriconia’.

We kijken terug op een ontzettend geslaagde, leerzame en inspirerende week voor zowel de deelnemers als alle andere aanwezigen.

Peter Paul en het Rode Kruis

Peter Paul Tenthof van Noorden, met de chique dubbele voor- en achternaam, is een bescheiden, toegankelijk persoon en een Rode Kruiser in hart en nieren. Meer dan 25 jaar geleden startte hij als student Beleid en Management Gezondheidszorg zijn loopbaan bij onze organisatie; een vakantiebaantje bij de afdeling Rotterdam. Hij was geïnspireerd door zijn ouders die beiden actief waren bij het Rode Kruis. Ook Peter Paul voelde zich goed thuis bij de organisatie en solliciteerde op een beleidsfunctie in Den Haag. Een van zijn eerste grote projecten was de oprichting van een klantencontactcentrum waar mensen terecht konden met hun vragen. Dit servicebureau was de voorloper van het huidige contactcentrum. Dankzij deze klus leerde hij de organisatie door en door kennen. Na enkele jaren ging hij de regio in. Hij werd Gewestmanager van toen één van de vier gewesten van het Rode Kruis in Nederland. Toen de gewesten gereorganiseerd werden, kwam hij weer terug naar Den Haag. Hij ging zich bezighouden met de oprichting van een nieuwe afdeling; EHBO-opleidingen. Evenementenhulp kreeg vanuit het verenigingskantoor weinig aandacht.

Een nieuw tijdperk

Zo rond 2010 startte weer een nieuw tijdperk. Het Rode Kruis was landelijk bezig met een nieuwe strategie. De kern van onze dienstverlening was en bleef Noodhulp, maar om dit goed te kunnen doen is een goede basis van belang. Met andere woorden, goede evenementenhulpverleners zijn belangrijk om goede noodhulp te kunnen bieden. Onder het motto ‘Dat wat je zelden doet, gaat zelden goed’ en het feit dat rampen en crises gelukkig niet dagelijks voorkomen, is het belangrijk om kennis en vaardigheden op niveau te houden. Dankzij de goede opleiding en oefening in de praktijk op evenementen kunnen we ook bij noodhulpsituaties mensen helpen.

Evenementenhulp groeide, maar veel afdelingen in het land deden dit wel op hun eigen manier. De kleding, materialen en teamsamenstelling waren bij iedere afdeling weer anders. Er werd weinig landelijk afgestemd. De wereld van de evenementenhulp werd echter steeds professioneler. Vergunningverleners en opdrachtgevers verwachtten steeds meer kwaliteit. Bovendien behoorden we vanaf 2016 te voldoen aan de Wet kwaliteit klachten en geschillen zorg (Wkkgz). Vanwege deze nieuwe ontwikkelingen, enkele incidenten en vanwege het feit dat we voorop wilden blijven lopen, nam het Rode Kruis mede het initiatief om nieuwe branchespelregels op te stellen; de zogenaamde Veldnorm. Enkele belangrijke elementen uit de Veldnorm zijn dat mensen niet alleen opgeleid moeten zijn (bevoegd), maar ook echt in de praktijk bewezen moeten hebben dat ze het werk aankunnen (bekwaam). Bovendien is geen enkel evenement gelijk. Werd er vroeger puur gekeken naar het aantal deelnemers, nu worden ook de risico’s die evenementen met zich meebrengen vooraf in kaart gebracht. De teamsamenstelling van evenementenhulpverleners moet daarop afgestemd worden.

Er is daarom behoefte aan teams met mensen van verschillende kennis- en ervaringsniveaus. Zo werken we op het niveau Eerstehulpverlener niet meer met één functie Evenementenhulpverlener, maar met twee functies: de Basis Eerstehulpverlener en de Evenementen Eerstehulpverlener, ieder met een eigen leerroute.

Inmiddels zijn de nieuwe opleidingen ontwikkeld en de eerste opleidingen nieuwe stijl gestart. Als alles volgens plan verloopt zijn eind 2020 alle Rode Kruis-hulpverleners ofwel Basis Eerstehulpverlener of Evenementen Eerstehulpverlener. Daarmee leveren we weer een kwaliteitsslag en blijven we voorop lopen als evenementenhulporganisatie.

Indrukwekkende getallen

De nieuwe leerroute doorvoeren is een behoorlijke operatie, want het gaat om maar liefst zo’n 7.000 evenementenhulpverleners bij het Rode Kruis. Allemaal moeten ze dit jaar de nieuwe leerroute doorlopen om te kunnen voldoen aan de nieuwe functieprofielen. En dit moet dan ook nog eens gebeuren naast de hulpverlening op de vele evenementen waar we actief zijn. Samen zijn deze vrijwilligers goed voor de hulp op maar liefst 8.000 evenementen per jaar waarbij ze zo’n 140.000 mensen helpen. Dit zijn grote getallen waar niet alleen Peter Paul, maar iedereen binnen het Rode Kruis enorm trots op mag zijn!

Afdeling Noord-Kennemerland en de Egmondloop

Zaterdagavond, 11 januari 2020 - Ietwat zenuwachtig. Morgen ga ik voor het eerst na mijn gebroken been in 2019 de 10,5 km rennen. De halve van Egmond, voor de hardlopers een begrip. Ik heb al wel 5 km achter elkaar, pijnvrij gerend, maar 10,5 km is andere koek. Daar komt nog bij dat ik ook een zekere druk voel omdat ik kenbaar heb gemaakt bij het Rode Kruis, waar ik sinds 1 november directeur Nationale Hulpverlening en Verenigingsmanagement ,dat ik 10,5 km ga rennen.

Wat als het nu niet lukt? Wat als mijn been het begeeft? Ik neem mij voor dat wanneer het echt niet lukt en ik pijn krijg, ik eruit stap (en kan ik gelijk testen hoe de vrijwilligers van het Rode Kruis hun werk doen :-) ).

Ik stap vroeg in mijn bed en slaap onrustig.

Zondag, 12 januari 2020

Ruim op tijd meld ik me bij de sporthal in Egmond. Ik betreed de ruimte van het Rode Kruis en maak kennis met twee vrijwilligers. Eén dame werkt als meer dan 40 jaar bij het Rode Kruis. Een andere vrijwilliger, een jonge vrouw, fulltime werkzaam als juf op de basisschool, staat vandaag en heeft de afgelopen dagen hulp verleend als vrijwilliger van het Rode Kruis. Petje af voor de inzet en enorme betrokkenheid.

De locatie op de sporthal geeft vertrouwen in de professionaliteit van de inzet van het Rode Kruis.

Hierna loop ik naar de start en ontmoet bij de stand van het Rode Kruis Cees Kroon, sinds kort voorzitter van de afdeling Noord-Kennemerland, maar 1,5 jaar actief bij het Rode Kruis bij evenementen en Eric Gramberg, vrijwillig fotograaf voor het Rode Kruis.

Op de stand maak ik met verschillende vrijwilligers kennis. Voor deze activiteit leveren we zo’n 45 vrijwilligers en dit jaar voor het eerst een arts en een verpleegkundige, vanwege de steeds strengere eisen die aan de hulpverlening gesteld worden.

Mooie, korte gesprekken en na de verschillende fotomomenten zoek ik het startvlak op en deel met Cees en Eric mijn live-locatie, zodat zij mij kunnen volgen.

Ik ga van start. De eerste drie km door Egmond, rustig en gelukkig uit de wind. Het gaat goed.

Hierna het strand op, er staat een stevige wind, ik schat in windkracht 6 á 7 en je kunt het al raden? Juist, pal tegen de wind in moet ik met vele anderen ruim twee km over het strand rennen. Nou ja, rennen? Ik neem me voor niet te wandelen en dat lukt goed, maar ach wat is dit zwaar. Mooi dat de benen blijven doen waarvoor ik ze opdracht geef.

Na het strand een klim door het mulle zand omhoog naar de duinen. Ik ben over de helft en ik voel dat ik het ga halen. Het is te druk om te blijven rennen, ik gun mezelf de tijd om op adem te komen.

Hierna kan ik redelijk beschut en uit de wind rennen. Ik doe mijn hardloopjasje uit en Rode Kruis muts af. In de bocht bij 9 km, ik moet nog een klein stukje, zie ik twee vrijwilligers van het Rode Kruis staan. Ik stop, trek mijn handschoen uit en stel me aan hen voor en maak een kort praatje. Ik merk dat wanneer ik stil sta, ik afkoel, dus ik ga weer door.

Ik nader de finish, heb het gehaald en daar staan ook Eric en Cees op mij te wachten. Het is geen snelle tijd, 01:16:07, maar mijn been kan 10,5 km hebben.

We wandelen met zijn drieën naar het commandocentrum, halen de medaille op en bekijken onderweg een ingerichte Rode Kruis-ambulance die vanuit een ander district, West Friesland voor dit evenement is uitgeleend. Goed om te delen als materiaal voorradig is. Ik krijg en passant ook nog een wensenlijstje mee wat er verbeterd kan worden. Prima, spreek je uit en vooral over wat beter kan.

Ik krijg het ondanks mijn plastic poncho koud, we zijn bijna bij de KNRM. Daar maak ik kennis met de coördinator van het Rode Kruis die samen met collega’s van de veiligheidsregio en KNRM dit evenement continu kunnen volgen. De coördinator is een student geneeskunde en zit in zijn vierde jaar. Ik hoor van hem dat naast blessures, onderkoeling het grootste risico is.

Mijn avontuur zit er bijna op, we nemen afscheid van het commandocentrum, maar niet voordat we ook nog een kijkje nemen in de grote hal van de KNRM. Daar wordt ook gewerkt met vrijwilligers en deze meneer is al meer dan 40 jaar vrijwilliger bij de KNRM. Op zo’n dag als vandaag lijkt het wel of heel Nederland, in ieder geval Egmond, draaiende gehouden wordt door en met vrijwilligers. We wensen de coördinator van het Rode Kruis in het Commandocentrum sterkte en vooral plezier, de lopers van de halve marathon, zijn zojuist gestart.

Tot slot komen we aan bij waar we elkaar ook ontmoet hebben, de post van het Rode Kruis. Ik spreek met een arts en een verpleegkundige van het Rode Kruis die mij een aantal suggesties aan de hand doen waardoor we nog beter ons werk kunnen doen, maar ook vertellen ze waar hun zorgen zitten. Morgen ben ik in Den Haag op het VK en ik zal zeker de adviezen bespreken.

De oplettende verpleegkundige ziet aan mij dat ik het toch weer koud krijg, we nemen afscheid van het Rode Kruis en wandelen naar de opstap voor de bus.

Dank jullie wel, het was een mooie dag. Nu met de benen omhoog.

Werkbezoek District Hollands Midden 22 januari

Bekijk hieronder de leuke video die gemaakt is van het bezoek van Joke aan District Hollands Midden.

Ook bracht Joke in de afgelopen periode bezoeken aan de districten Noord en Midden Limburg, Gelderland-Zuid, Zuid-Holland Zuid, Midden- en West Brabant en Noord- en Oost Gelderland. Stuk voor stuk waren het informatieve, indrukwekkende en leuke bezoeken. Ook de komende maanden is haar agenda weer gevuld met bezoeken aan andere districten.

Samenwerking met jong talent

Maandag 9 maart tekenden het Rode Kruis, Breda University of Applied Sciences (BUas) en Logistics Community Brabant (LCB) een samenwerkingsovereenkomst. Het Rode Kruis zoekt de samenwerking met de kennisinstellingen om meer jonge mensen bij het Rode Kruis te betrekken. Door de samenwerking wordt het Rode Kruis de komende twee jaar voorzien van jong talent dat meedenkt en meewerkt om de hulpverlening nog innovatiever en beter te maken. Het samenwerkingsproject start in het Rode Kruis District Midden- West-Brabant waarna gewerkt wordt aan een verdere uitrol naar andere regio’s.

Humberto Tan aan de lijn

Rode Kruis-ambassadeur wilde graag helpen bij de Rode Kruis Hulplijn. Dat bleek geen probleem, dus kroop hij achter het bureau en gaf menig beller goede tips en adviezen #coronahulp

Rode Kruis Lelystad

Vrijwilligers staan weer paraat bij de Wintercup van Atletiekvereniging Spirit in Lelystad.

Noodhulpteam Hollands Midden

Vrijwilligers van Noodhulp Hollands Midden komen in actie om de GGD Hollands Midden te ondersteunen. Ze helpen bij het beantwoorden van uiteenlopende vragen van inwoners, (huis)artsen en werkgevers op de infectiepreventielijn corona van de GGD.

Rode Kruis Zandvoort

Een ritje over het Zandvoortse strand, zodat de chauffeurs even kennis kunnen maken met de nieuwe Can-Am! Laat de zomer maar komen!

Rode Kruis Schiedam

Bij de Schiedamloop stond het Rode Kruis paraat om Eerste Hulp te verlenen. Erik Melchior keek er na afloop met een goed gevoel op terug.

Rode Kruis Hulplijn

De telefoon stond roodgloeiend en het belteam kon zeker wat handjes gebruiken. Daarop besloot directeur Marieke van Schaik plaats te nemen in het callcenter. Een mooie ervaring!

Rode Kruis Haaglanden

Naast de Rode Kruis Hulplijn ondersteunen onze vrijwilligers tijdens de coronacrisis de huisartsenposten in Den Haag om afspraken in te plannen. #coronahulp

Even later vertelt ze opgewekt de eindtoets van de online cursus over de geschiedenis, organisatiestructuur, taken en grondbeginselen van het Rode Kruis met ‘goud’ te hebben afgesloten. Een indrukwekkende prestatie, zo weet iedereen die ooit op deze, onder kersverse Rode Kruis-medewerkers beruchte e-learning, zat te zweten. “Heb jij ‘m ook gemaakt?”, vraagt ze nieuwsgierig.

Zullen we maar met het interview beginnen?

“Haha, dat is goed.”

Waarom wilde je voorzitter van het Rode Kruis worden?

“Omdat het Rode Kruis uniek is. Alle Rode Kruis- en Rode Halve Maan-verenigingen in al die 192 landen baseren hun werk op dezelfde grondbeginselen, terwijl die landen zó verschillend zijn. Dat maakt dat je een bijzondere positie en kracht hebt. Het geeft je toegang waar anderen geen toegang hebben, bijvoorbeeld tot Jemen, en recentelijk Noord-Korea. Wat ik eveneens heel belangrijk vind: het Rode Kruis gaat ook over verbinding tussen mensen, los van waar ze vandaan komen of wat hun achtergrond is. Daarom wil ik graag mijn tijd en energie aan het Rode Kruis besteden.”

Heb je naast je werk als advocaat en partner bij een groot kantoor en verschillende commissariaten nog tijd en energie over dan?

Zeker. Mijn basis is hier, ik ben al dertig jaar advocaat, maar ik heb er altijd veel maatschappelijk relevante dingen naast gedaan omdat ik dat belangrijk vind. Komt bij dat mijn kinderen sinds kort alle vier het huis uit zijn en dat maakt dat ik een stuk flexibeler ben. Nu kan ik makkelijker ’s avonds dingen doen. Bovendien valt er ook wel eens een commissariaat af.”

Een van je speerpunten is: mensen met verschillende achtergronden bij het Rode Kruis betrekken. Waarom is dat belangrijk?

“Het past heel erg bij wat het Rode Kruis is en wil zijn. Er is maar één Rode Kruis in Nederland en dat is er voor iedereen. Het Rode Kruis wil hulp verlenen aan iedereen die hulp nodig heeft. Om te weten waar je moet zijn, om het vertrouwen van de maatschappij te krijgen en passende hulp te bieden is cruciaal dat zowel je vrijwilligers- als je medewerkersbestand een afspiegeling is van de maatschappij. Het liefst richten wij ons op alle aspecten van diversiteit, maar omdat we niet alles tegelijk kunnen doen, focussen we op culturele diversiteit. Dan gaat het om het bereiken van mensen met een niet-westerse achtergrond.”

Hoe doe je dat?

“Diversiteit staat natuurlijk al langer op de Rode Kruis-agenda, maar waar we als bestuur nu mee bezig zijn is focus aanbrengen en concrete plannen maken. Dat gaat om aandacht in het wervings- en selectiebeleid, stageplekken en -programma’s en het opbouwen van relaties in bijvoorbeeld de Marokkaanse gemeenschap. Heel praktisch, dus niet alleen praten. Belangrijk ook: je moet het continu aandacht geven. Want het is niet zomaar een projectje, je moet mensen bereiken en aan je verbinden.”

Je tweede speerpunt: de unieke rol van het Rode Kruis in Nederlandse samenleving krachtiger inzetten. Wat betekent dat?

“Het Rode Kruis moet blijven doen waar het voor staat, en wegblijven van dingen die anderen ook doen of waar anderen beter in zijn. Maar het is niet zo dat dingen helemaal anders moeten. Ik sta echt versteld van wat er allemaal gedaan wordt en van de aanwezige expertise, nog even los van de betrokkenheid die iedereen toont. Punt is: het Rode Kruis is een merk dat iedereen kent, maar er is zoveel meer dan wat mensen zich realiseren. We moeten zorgen dat we de activiteiten waarin het Rode Kruis zich onderscheidt optimaal uitvoeren, benutten en zichtbaar maken. Want als je zichtbaar bent, ben je ook vindbaar en toegankelijk.”

Hoe heb je jezelf, even afgezien van die e-learning, de afgelopen tijd ingeleefd en ingewerkt?

“Ik heb veel gelezen en gesprekken gevoerd met bestuursleden, met algemeen directeur Marieke van Schaik natuurlijk en met mijn voorganger Inge Brakman. Wat een heel leuke ervaring was: in december liep ik samen met een aantal leden van het managementteam een etappe mee tijdens 3FM Serious Request: The Lifeline. Onderweg praatte ik telkens met een andere manager; dan leer je elkaar anders kennen dan wanneer je aan een bureau een gesprek zit te voeren. Het was bovendien mooi om te zien dat de plaatsjes waar we doorheen kwamen waren uitgelopen en acties hadden bedacht. Binnenkort ga ik opnieuw het land in, dit keer om verschillende districten te bezoeken. Ik begin er echt een beetje in te komen.”

Het ontstaan van het rode kruis-teken

Het Rode Kruis-teken is in de tijd van de oprichting van het internationale Rode Kruis – de tijd van de Zwitserse zakenman Henri Dunant – bedacht. Het was niet Dunant zelf die het idee van onderscheidingsteken voor medisch personeel als eerste opperde. Dit was de Franse militaire arts Lucien Baudens die op basis van zijn ervaringen tijdens de Krimoorlog al in 1857 pleitte voor een “herkenningsteken – gelijk voor alle legers en alle landen.” Het idee was dat op die manier onderscheid gemaakt kon worden door de strijdende partijen wie beschermd was tegen een aanval. In 1859 was Dunant vervolgens getuige van de gruwelijke menselijke gevolgen van de Slag bij Solferino. Zijn indrukwekkende verslag over oorlogsgewonde en gedode militairen resulteerde in het boek ‘Een herinnering aan Solferino’, wat het begin van het Internationale Rode Kruis in 1863 zou betekenen en regels in oorlogstijd. In 1864 werd vervolgens door 14 staten het eerste Verdrag van Genève ondertekend. Daarin werd onder meer een duidelijk neutraal teken overeengekomen voor het slagveld om medisch personeel en medische voorzieningen te beschermen. Het was in de eerste plaats bedoeld voor medici van het leger. Er werd gekozen voor een rood kruis op een witte achtergrond, precies het omgekeerde van de vlag van het neutrale Zwitserland. Het symbool had het voordeel dat het gemakkelijk kon worden geproduceerd en op afstand herkenbaar was vanwege de contrasterende kleuren. Sommigen verwijzen ook naar de status van de witte vlag als basis, omdat dit toentertijd al geruime bekendheid genoot als het teken van overgave. Anderen leggen daarom wel eens het lugubere verband met het gemakkelijk kunnen beschikken over de kleur rood in oorlogstijd: ook met bloed zou in allerijl op een witte vlag het Rode Kruis-teken kunnen worden gemaakt.

Functie: herkenning en bescherming van hulpverleners

Het Rode Kruis-teken kent twee functies: bescherming en herkenning hulpverleners. In oorlogstijd staan de emblemen voor bescherming, in vredestijd de logo’s voor herkenning. Het rode kruis op een wit vlak wordt embleem genoemd. Het embleem wordt in tijden van gewapend conflict gebruikt om medisch personeel van de krijgsmacht of het Rode Kruis en hun objecten te beschermen tegen aanvallen. Het humanitair oorlogsrecht, zoals het Verdrag van Genève uit 1864 en de verdragen die daarop volgden, schrijft voor dat strijdende partijen niet mogen schieten op mensen of objecten die het embleem dragen, omdat er door hen hulp wordt verleend. Het betekent dus letterlijk: “niet schieten!”. In vredestijd is het gebruik van een van de drie emblemen met daarnaast de naam van een erkende nationale vereniging bedoeld om te laten zien dat het onderdeel is van de internationale Rode Kruis en Rode Halve Maan Beweging. Het teken wordt dan logo genoemd. Vanuit de Beweging staan deze symbolen voor eenzelfde manier van werken, conform onze zeven grondbeginselen zoals onder andere menslievendheid, neutraliteit en onpartijdigheid.

De rode halve maan en meer nieuwe emblemen

Het zijn de staten die voor de keuze staan welk embleem in hun land wordt gebruikt voor hun legers en voor de nationale vereniging. Zo bleef het niet bij één teken, zoals aanvankelijk wel de bedoeling was. Iets meer dan tien jaar na het aannemen van het rode kruis-embleem nam het Ottomaanse rijk de rode halve maan aan als beschermend teken, terwijl het nog steeds het rode kruis herkende en respecteerde. Dit was tijdens de Russisch-Turkse oorlog van 1876 – 1878. Hoewel het rode kruis-teken geen religieuze betekenis heeft, was hierover wel verwarring ontstaan. Net als over de vraag wie zou worden geholpen: alleen mensen van het katholieke geloof of iedereen? Perzië nam daarna ook een eigen teken aan – de Rode Leeuw en Zon – en in 1929 erkenden staten alle drie formeel. Deze situatie duurde tot 1980 toen Iran het oude Perzische teken liet vallen ten gunste van de rode halve maan.
In 1992 is door de toenmalige voorzitter van het Internationale Rode Kruis opgeroepen tot het afspreken van een extra embleem zonder enige nationale, politieke of religieuze bijbetekenis of perceptie daarvan. De inzet was om te komen tot één universeel embleem ter vervanging van de andere drie. Dit idee werd echter direct verworpen door degenen die erg gehecht waren aan de bestaande emblemen. Met name de Rode Kruis- en de Rode Halve Maan-tekens waren op dat moment wereldwijd al erg bekend en veelvuldig ingezet tijdens gewapende conflicten, waaronder de twee wereldoorlogen. In 2005 hebben regeringen een bijkomend beschermend teken aangenomen, het rode kristal. Dit embleem wordt gebruikt door de Israëlische nationale vereniging.
Alle emblemen zijn niet religieus van aard en gelijkwaardig aan elkaar.

Misbruik van het embleem is strafbaar

Niet iedereen mag het rode kruis-embleem gebruiken, er gelden speciale regels. Zo mag bijvoorbeeld een apotheek of speelgoedfabrikant het embleem niet gebruiken. Misbruik van het embleem is verboden en strafbaar. Eerbiediging van dit teken is immers van levensbelang. Gebruik van het embleem door derden is strikt verboden volgens de Verdragen van Genève. Daarom is misbruik strafbaar gesteld in nationale wetten. Voor Nederland is dit vastgelegd in artikel 435c van het Wetboek van Strafrecht: “Hij die, zonder daartoe gerechtigd te zijn, gebruik maakt van het Rode Kruis-teken of van de woorden ‘Rode Kruis’ of ‘Kruis van Genève’, of van daarmede door de wetten of gebruiken van de oorlog gelijkgestelde tekens of woorden, dan wel van tekens of woorden die daarvan een nabootsing zijn, wordt gestraft met hechtenis van ten hoogste een maand of geldboete van de tweede categorie.”

Vanuit Colombia

Ruim drie jaar geleden kwam Margarita vanuit Colombia naar Nederland om aan de Universiteit van Tilburg haar master te volgen, een aanvulling op de studie Psychologie die ze in haar thuisland had afgerond. “Toen ik naar Nederland kwam, dacht ik: ik vind een master in Werk & Organisatie leuk, maar daar zit niet mijn passie. Ik wil mensen vanuit mijn opgedane kennis en ervaring helpen. En zodoende zocht ik hier naar vrijwilligerswerk. Het ís voor mij een goede manier om mijn netwerk te verbreden.”

Leergierigheid

Margarita kwam terecht bij het Rode Kruis, waar ze zich nu al anderhalf jaar als psychologe inzet voor het project Ondersteuning Ongedocumenteerde Migranten (OOM). “Wij geven deze groep mensen trainingen, bijvoorbeeld over hoe om te gaan met stress. We geven hen handvatten voor het dagelijks leven. Tevens leren we deze ongedocumenteerde migranten welke rechten ze hebben, bijvoorbeeld als het gaat om gezondheidszorg.”

“Soms is het moeilijk communiceren: zij spreken vaak geen Engels en ik spreek maar een heel klein beetje Nederlands. Maar dat neemt hun motivatie niet weg. Mijn ervaring is dat ze altijd aanwezig zijn bij de lessen. Als ze alle trainingsdagen hebben afgerond, ontvangen ze een certificaat. Het is leuk om hun leergierigheid te zien.”

Margarita vertelt verder over deze groep mensen zonder verblijfspapieren. “Het is heel belangrijk dat ze zich onderdeel voelen van iets – dat ze het gevoel krijgen nuttig te zijn. In Amsterdam is er een plek waar deze migranten bijvoorbeeld fietsen kunnen repareren. Zo kunnen ze ook een beetje geld verdienen en zich onderdeel van de maatschappij voelen.”

Begrip

“Het geven van de trainingen, onder andere over stress, is heel erg belangrijk. De mensen leren hierdoor hun lichaam te begrijpen. Soms valt alles op z’n plek, zo van: ‘oh – dáár kan die buikpijn en hoofdpijn dus van komen!’. We leggen hen ook uit dat ze altijd naar een dokter kunnen gaan – iets wat ze eerder niet durfden, omdat ze bang waren hun papieren te moeten laten zien.”

Margarita heeft in haar vrijwilligerswerk baat bij haar internationale achtergrond: “Ik denk echt dat het me helpt. Ik begrijp hun situatie namelijk. Niet hun mate van stress misschien, niet de verschrikkelijke dingen die ze hebben meegemaakt, maar wél het moeten aarden in een nieuw land en de onzekerheden die daarbij komen kijken. Ik benoem mijn verhaal niet, maar ik gebruik mijn ervaring om beter met deze doelgroep te kunnen levelen. Ik hoop dit (vrijwillige) werk nog heel lang te kunnen blijven doen.”

Honger

Veel mensen zijn ondervoed en ziektes zoals cholera verspreiden zich snel in het door conflict verwoeste land. De honger is enorm toegenomen en de voedselprijzen voor eten als rijst, linzen, melk en bonen zijn met 60 procent gestegen. 360.000 kinderen jonger dan vijf jaar lijden aan acute ernstige ondervoeding en verkeren in levensgevaar. Het Rode Kruis heeft vanwege zijn grondbeginselen als een van de weinige noodhulporganisaties toegang tot Jemen.

Floortje Dessing

“De crisis blijft onzichtbaar, onder andere doordat er nauwelijks journalisten het land binnenkomen. Toch blijft het belangrijk dat mensen weten dat er nog steeds een doorlopende ramp in Jemen gaande is,” vertelt Dessing. In het najaar van 2019 reisde Rode Kruis-ambassadeur Floortje Dessing voor de tweede keer mee met het Rode Kruis naar Jemen.

Tijdens haar eerste bezoek kwam ze vast te zitten tussen de gevechten in Jemen. Met hulp van het Rode Kruis slaagde zij er dit keer in om toegang te krijgen tot het voor buitenlanders bijna ontoegankelijke noorden van Jemen. “Het was heel bijzonder om de situatie nu daadwerkelijk met eigen ogen te zien”, concludeert Dessing. Ze maakte daar opnames voor haar programma ‘Floortje terug naar het Einde van de Wereld’. “Door wat ik heb gezien, ben ik extra gemotiveerd om dit verhaal te vertellen. Ik kon daar weer weg, maar de mensen daar blijven in deze ellende zitten.”

Helpen

En hoewel Dessing alweer veilig terug is, gaat intussen het werk van de Rode Kruis-teams in Jemen onvermoeibaar door. Ondanks beperkte toegankelijkheid, voorzien zij zo veel mogelijk slachtoffers van het conflict van humanitaire hulp. Voedsel, schoon drinkwater en medische zorg zijn belangrijke levensredders. Verder wijst het Rode Kruis strijdende partijen op de regels van het humanitair oorlogsrecht. Ga naar www.rodekruis.nl/jemen voor meer informatie.

Podcast

Heb je de uitzending ‘Floortje terug naar het einde van de wereld’ gemist? Hier bekijk je het terug. Ook vertelt Dessing over hoe ze haar reis naar Jemen heeft beleefd in Kruisgesprek, de nieuwe podcast van het Rode Kruis. Deze podcast is te beluisteren via de reguliere podcast-kanalen. Check de website voor meer informatie.

Je bent nu 2 jaar ledenraadslid, heeft het aan je verwachtingen voldaan?

De Ledenraad bestaat uit 35 afgevaardigden; 25 uit de districten en expertzetels op een aantal belangrijke gebieden. De groep is een mooie afspiegeling van het Rode Kruis; veel oud-bestuursleden zoals ik, maar ook vrijwilligers uit allerlei taakvelden van het Rode Kruis. Dit levert naast boeiende discussies ook input op vanuit alle hoeken van onze vereniging. Voordat ik in de Ledenraad plaatsnam had ik een beetje stoffig beeld en vroeg me af wat daar nu concreet gebeurde. De afgelopen twee jaar heeft mij daarin positief verrast. We hebben hard gewerkt aan een goede manier van werken, wilden geen papierentijger zijn die twee keer per jaar een pak papier doorwerkt, maar ons serieus richten op de toezichthoudende rol van de Ledenraad. We zijn nu georganiseerd in commissies om dieper op de verschillende onderwerpen in te gaan. Die commissies rapporteren hun bevindingen terug aan de rest van de Ledenraad en zo hebben we zeker het gevoel te kunnen doen waar we voor zijn.

Wat heeft je het meest verrast als ledenraadslid?

Verrast gelukkig niet zo veel! Ik vind het vooral interessant om te zien wat er in alle lagen van de vereniging speelt. Op afdelings/werkgroepniveau realiseer je soms niet echt wat er allemaal op het bordje van het Rode Kruis als geheel komt. Of het nu gaat om maatschappelijke of internationale issues, landelijke of lokale aandachtspunten; alles komt in een soort smeltkroes bij elkaar. Ik ben me gaan realiseren dat ons mooie Rode Kruis vele schakeringen rood kent; we zijn een mooie lappendeken van districten, afdelingen en groepen mensen die in allerlei omstandigheden en gebieden zich inzetten voor onze missie. Dat is prachtig, maar een grote uitdaging om daar ook centraal ondersteuning aan te geven. Die uitdaging zie ik nu ook duidelijker.

Wat vind je van de rol van de ledenraad voor het Rode Kruis?

Wat de Ledenraad precies allemaal doet is wellicht voor veel mensen vaak wat vaag; het echte beleid wordt gemaakt door alle besturen op alle lagen samen met het MT en de directie. Dat doen wij niet nog eens over. Maar we functioneren zoals de ALV van de sportvereniging: er wordt aan ons verantwoording afgelegd en we proberen kritisch te blijven op de gang van zaken. Ik denk dat het bestaan van een Ledenraad heel belangrijk is voor het Rode Kruis als vereniging. Ik denk dat het goed is als “de leden”, vertegenwoordigd door ons, uiteindelijk een officieel laatste woord hebben over zaken. Zo blijven we in de kern een vrijwilligersorganisatie.

Wat heb je ervan geleerd?

Ik leer gelukkig nog steeds! Ik heb veel nieuwe mensen binnen de vereniging mogen leren kennen en leer van hun achtergronden, ervaring en expertise. Ik vind het heel leerzaam hoe alle processen binnen de vereniging lopen.

Wat vind je ervan dat er moeilijk vrijwilligers te vinden zijn voor de ledenraad?

Jammer, want ik vind het een zeer belangrijk onderdeel van onze verenigingsdemocratie. Ik wil ook zeker proberen de leden beter te informeren over wat we doen. Ik begrijp wel dat veel grote, algemene zaken soms ver van het vrijwilligerswerk “in het land” afstaan. Die grote zaken, hebben uiteindelijk ook gevolgen voor de organisatie van het vrijwilligerswerk overal. Het lijkt dus ver weg en dat is het in zekere zin ook, maar niet minder belangrijk! Ik hoop vooral dat als mensen geïnteresseerd zijn of vragen hebben: laat het ons weten! Je bent van harte welkom.

Wat zou je tegen mensen zeggen die twijfelen of ze gaan stemmen?

Zeker doen natuurlijk. Ik snap dat je vaak je keuze moet baseren op een minimum aan informatie over de kandidaat en dat is lastig. Toch is het goed om te bedenken wat je zelf graag vertegenwoordigd wilt zien in de ledenraad, iemands beschreven achtergrond stelt hopelijk iedereen toch in staat een keuze te maken. Voor onze verenigingsdemocratie is het belangrijk dat de Ledenraad gesteund wordt door de vrijwilligers. Op het benoemen van bestuursleden of beroepskrachten heb je als vrijwilliger vaak niet veel invloed, hier wel.

We bouwen voort op Strategie 2020, waarbij we als vereniging enkele belangrijke voorwaarden voor Strategie 2025 hebben geformuleerd. Hulp aan mensen in nood blijft in deze nieuwe strategie het uitgangspunt, met een focus op het garanderen van basislevensbehoeften en hulp op maat, om de hoek en ver weg.

Stip op de horizon

De strategie 2025 vormt de basis voor wat wij als Rode Kruis de komende jaren gaan doen, zowel lokaal als nationaal. Binnen Nederland, in het Caribisch deel van het Koninkrijk der Nederlanden, maar ook internationaal. Aansluitend op de stratiege 2030 van de IFRC.

We blijven werken aan belangrijke thema’s als integriteit en diversiteit. Vertrouwen in het Rode Kruis embleem en een goede afspiegeling van de samenleving zijn, is van groot belang voor ons werk.

Vragen en meer informatie

Heb je vragen over de strategie of wil je boekjes/folders? Mail dan naar strategie2025@redcross.nl.

Bekijk de infographic​​, het strategieboekje of onderstaande animatie over de nieuwe strategie alvast.

In het komende jaar ontvang je uiteraard meer informatie over de nieuwe strategie en hoe we ons hierop gaan voorbereiden.