HANDIG SYSTEEM VAN DATA- EN DIGITALTEAM 510

Hoe je mensen helpt met een eenvoudig Excelsheet 

We kennen ze allemaal: rechthoekige vakjes, ingewikkelde tabjes, ontelbaar veel cijfertjes. Excelsheets lijken op het eerste gezicht misschien niet bijzonder spannend. Maar wist je dat je ze heel goed kunt inzetten om mensen te helpen? Heleen Elenbaas werkt bij 510, het data- en digitalteam van het Rode Kruis. Dankzij een handig datasysteem ondersteunt ze mensen op de Filipijnen na tyfoon Rai.

Dekens, matrassen, keukensets, fornuizen… Op het scherm van Heleen komen tientallen rijen met huishoudelijke artikelen voorbij. Ze scrolt langs vakjes vol alledaagse artikelen, die de meeste mensen in huis hebben. Maar als je complete woning is verwoest door een tyfoon kan het zijn dat je al die spullen in één keer kwijt bent.

Heleen Elenbaas ging als hulpverlener op de Filipijnen werken nadat het land werd getroffen door supertyfoon Rai. Deze storm sloeg verwoestend toe op 16 en 17 december 2021 en kwam maar liefst negen keer aan land. Meer dan 7,3 miljoen mensen werden getroffen. Velen moesten toezien hoe hun huizen door de wind uit elkaar werden geblazen. En zulke grote schade is niet in een week opgelost.

In goede banen

Hulporganisaties als het Rode Kruis kwamen onmiddellijk in actie. Zo ook Heleen Elenbaas van data- en digitalteam 510. Maar aan het werk van Heleen is iets bijzonders. Ze heeft geen hamer en spijkers om de huizen weer op te bouwen. Ook gaat ze niet langs bij mensen om voedsel en water uit te delen of medische hulp te bieden. Dat werk wordt gedaan door haar collega’s van het Rode Kruis. Heleen levert op een andere manier een waardevolle bijdrage: ze analyseert data.

Ze is information management officer voor de internationale hulpverlening op de Filipijnen. Dit betekent dat Heleen data gebruikt om te zorgen dat de hulp na de tyfoon zo goed mogelijk verloopt. De steun wordt verleend door het Rode Kruis, maar ook door andere hulporganisaties. Door gegevens van al die organisaties op één centrale plaats te verzamelen en te analyseren, kunnen mensen beter geholpen worden.
 

Weten waar hulp nodig is
 

“We verzamelen ten eerste data over de situatie. In dit geval: welke gebieden zijn getroffen door de tyfoon? Hoe groot is de schade? Zijn de huizen onbewoonbaar? Hoe kwetsbaar is het gebied? Door dit goed in kaart te brengen, weet je waar de meeste hulp nodig is. Zo kunnen we prioriteiten stellen,” legt Heleen uit.

Daarnaast gebruikt ze de gegevens om te zorgen dat de hulp alle mensen bereikt. Want dat kan na een natuurramp best eenvoudig misgaan, vertelt Heleen. “Na een orkaan kan het bijvoorbeeld gebeuren dat verschillende organisaties signaleren dat de kuststreek hard getroffen is. Ze gaan er dan massaal op af om daar te helpen. Maar misschien zijn de huizen in een dorp twee kilometer verderop ook allemaal ingestort en gaat daar niemand naartoe. Dankzij goede data-analyses kun je dit voorkomen. Je zorgt dat er geen gaten vallen en dat de ondersteuning niet onnodig overlapt. Op die manier zorg je dat iedereen de hulp krijgt die nodig is.”

Blijven analyseren

Ook maanden na de ramp blijft het belangrijk om de voortgang van de hulp te monitoren. Zo wordt nagegaan of de huizen alweer zijn opgebouwd. Of er nog bouwmaterialen nodig zijn en bijvoorbeeld of mensen weer kunnen koken.

“Alle hulporganisaties laten mij iedere week weten waar ze mee bezig zijn. Ze vertellen dan precies waar ze werken en hoeveel huishoudens ze ondersteund hebben. Zo blijven we goed in de gaten houden hoe de hulpverlening verloopt. Ook kunnen we organisaties tips geven over plekken waar nog hulp nodig is.”

Toekomst van hulpverlening

"Goede data-analyses kunnen zorgen voor een flinke stap voorwaarts voor noodhulporganisaties," zegt Heleen. “Vroeger gingen hulpverleners na een ramp in een kamertje bedenken hoe ze gingen helpen. Maar dat sloot lang niet altijd aan op wat mensen nodig hadden. Dan werd het ene dorp overspoeld met keukensets en dekzeilen, terwijl ze in het andere dorp geen hulpverlener hadden gezien. Data-analyses kunnen ervoor zorgen dat je meer mensen sneller kunt helpen nadat een natuurramp een grote impact op hun leven heeft. Dus ja, eigenlijk kun je met een Excelsheet best veel voor mensen betekenen.”