Leestijd 9 minuten
Vrijwilligheid
Overal ter wereld handelt het Rode Kruis volgens dezelfde zeven grondbeginselen. Het grondbeginsel vrijwilligheid betekent dat we werken met mensen die zich vrijwillig inzetten en die niet uit zijn op persoonlijk gewin. De internationale Rode Kruis-beweging is het grootste humanitaire netwerk wereldwijd en bereikt 150 miljoen mensen met 13,7 miljoen vrijwilligers. In Nederland kunnen mensen in nood rekenen op ruim 19.000 vaste vrijwilligers en meer dan 90.000 Ready2Helpers.
Leestijd 9 minuten
Een diepere duik in vrijwilligheid
Winston Churchill zei het al: 'We make a living by what we get, but we make a life by what we give.' Je zonder eigenbelang voor een ander inzetten, doet een mens goed. Wij duiken eens wat dieper in het grondbeginsel vrijwilligheid. Want waar komt die behoefte om een ander te helpen vandaan? En is het echt onbaatzuchtig of levert het je toch iets op?
Helpen met schrobben en poetsen na de watersnood in Limburg. Voedselpakketten rondbrengen voor mensen in financiële nood. Eerste hulp verlenen tijdens grote en kleine evenementen. Het Rode Kruis kan er alleen maar zijn dankzij mensen die vrijwillig een ander helpen. Of in een mooi woord: zich altruïstisch opstellen. De term altruïsme werd in 1850 geïntroduceerd door de Franse socioloog Auguste Comte. Het betekent dat je iets doet voor andere mensen en niet alleen voor jezelf. Dit was ook de gedachte achter de oproep van zijn tijdgenoot Henry Dunant: ‘Tutti fratelli!’ (’Wij zijn allen broeders!’). Dat riep Dunant nadat hij na de slag bij Solferino ruim 40.000 doden en gewonden op het slagveld zag liggen en de bevolking mobiliseerde om te helpen: we doen dit voor de ander.
Gelukshormonen
Een ander helpen doen we vanuit een oerbehoefte om het voortbestaan van onze soort te garanderen. De natuur heeft ons zo geprogrammeerd dat we het fijn vinden om te helpen. Er komen zelfs gelukshormonen vrij, die zorgen voor de zogenoemde ‘helper’s high’. Maar er zijn meer voordelen. Je bent belangrijk voor een ander, je doet ertoe en geeft je leven betekenis. Daarnaast ben je even niet bezig met je eigen zorgen en beslommeringen. In een onderzoek van de universiteit van Californië naar de langetermijneffecten van geven, hadden mensen die vrijwilligerswerk doen 44% minder kans om in de komende vijf jaar te overlijden dan niet-vrijwilligers. Anderen helpen heeft dus een positief effect op onze eigen mentale en fysieke gezondheid. Tot slot is vrijwilligerswerk een mooie plus op je CV en een goede manier om nieuwe mensen te leren kennen.
Vrijwilligerswerk biedt dus heel veel, maar dit is zeker niet waar iedere vrijwilliger bewust mee bezig is. Annet Spijker, landelijk coördinator Vrijwilligersbeleid: "Ik wil me graag inzetten voor een ander, dat horen we veel terug van vrijwilligers. Het is voor hen een vanzelfsprekendheid om hulp te bieden. Veel mensen zoeken een mogelijkheid om daar invulling aan te geven. Bij het Rode Kruis kunnen ze dat. Als vrijwilliger of Ready2Helper maak je echt verschil voor een ander. Eenmalig, af en toe of regelmatig."
Vroege Middeleeuwen
Vrijwilligerswerk gaat ver terug in de geschiedenis: van een simpele burendienst tot met elkaar de schouders eronder zetten na een verwoestende brand of overstroming. In de vroege Middeleeuwen was er al sprake van georganiseerd vrijwilligerswerk via de kerk. Tijdens de industriële revolutie verschoof niet-betaalde arbeid echter naar de achtergrond. De maatschappij veranderde, individualisering deed zijn intrede. Hiermee werd georganiseerde hulp aan armen uitsluitend door de kerk of een klein groepje idealisten uitgevoerd. De ideeën van Dunant om een groot hulpnetwerk van vrijwilligers op te zetten waren eind 1800, begin 1900 dan ook revolutionair.
Explosieve groei
Vandaag de dag is vrijwilligerswerk niet meer weg te denken uit onze maatschappij en één van de belangrijkste pijlers van het Rode Kruis-werk. “Wel zien we een verschuiving plaatsvinden in de manier waarop mensen zich inzetten voor onze organisatie,” vertelt Annet. “Vroeger meldden mensen zich op hun vijftiende aan als vrijwilliger en bleven ze tot hun tachtigste bij ons. Nog steeds hebben we een trouwe schare vrijwilligers die zich voor langere tijd met hart en ziel verbindt aan het Rode Kruis. Maar we zien steeds meer mensen die wel iets willen doen, maar heel gericht of tijdelijk.
Dat past ook bij de huidige maatschappij. Grote crises, zoals de vluchtelingcrisis in 2015, de coronacrisis en recenter de overstromingen in Limburg en de komst van Afghaanse vluchtelingen, leidden in de afgelopen jaren tot een explosieve groei van het Ready2Help-netwerk. Een noodsituatie doet zich voor en mensen willen graag helpen: ‘bel me als je me nodig hebt.’ En ook dat koesteren we. Eenmalige inzetten of een langere verbintenis: het is allemaal nodig om onze hulp aan mensen in nood te blijven garanderen.”
Rondje motivatie
Een rondje langs verschillende vrijwilligers en Ready2Helpers leert dat uiteindelijk de intrinsieke motivatie de tand des tijds met gemak doorstaat. Zo vertelde Rick eerder aan dit magazine: “De verbinding die je met elkaar voelt als je samen klaar staat tijdens een evenement, is een enorme drijfveer. Het is een echt familiegevoel.” En ook Emmy ervaarde dat haar inzet op een corona-afdeling van een verpleeghuis haar zelf ook veel bracht. “Het geeft zoveel voldoening. Als vrijwilliger krijg je ook echt de tijd om het verschil voor mensen te maken.” Huib is erg onder de indruk van zijn eenmalige inzet voor de daklozenopvang. “De dankbaarheid die je daarvoor terugkrijgt, is fantastisch.” En de achttienjarige Sander, nog maar net vrijwilliger bij het Rode Kruis, vat het mooi samen: “Helpen, dat doe je gewoon.”