Leestijd 5 minuten
Integriteit: horen, zien, praten én leren
Nog niet eerder stond integriteit zo in de belangstelling als de afgelopen tijd. Er zijn steeds meer meldingen van grensoverschrijdend gedrag in bijvoorbeeld de media, sportwereld en politiek. Hoe zorgen we binnen het Rode Kruis voor een veilig werkklimaat? Dat wordt duidelijk in een gesprek met Liselotte Hamelink, coördinator Integriteit en Klachten, Sacha Spoor, integriteitsexpert en vrijwilliger bij het Meldpunt en vertrouwenspersonen Joachim Ramakers en Artemisia Araújo.
Als Rode Kruis hechten we groot belang aan integriteit. Misschien nog wel meer dan andere organisaties. Liselotte Hamelink: “Als organisatie hebben we het vertrouwen van de overheid, van donateurs, van vrijwilligers, medewerkers en niet in de laatste plaats van hulpvragers. Om dit vertrouwen te kunnen blijven waarmaken, hebben we een lerende en transparante organisatie nodig, waar mensen elkaar durven aan te spreken en integriteitskwesties worden benoemd. Waar iedereen zich gehoord en gezien voelt en meldt als er iets mis is."
Meldpunt onmisbaar
“Juist die open cultuur van elkaar aanspreken is erg belangrijk,” vult Sacha Spoor aan. Als integriteitsexpert hielp ze bij het opstellen van de nieuwe meldprocedures. “Natuurlijk is een meldpunt onmisbaar. Er moet serieus werk van worden gemaakt als er sprake of een vermoeden is van ongewenst gedrag, integriteitsschendingen of misstanden. Maar juist in de fase die voorafgaat aan een melding kan er veel worden gedaan om een veilig klimaat te bewaken en te bevorderen. Door zaken te communiceren binnen het team, elkaar aan te spreken, in gesprek te gaan met je leidinggevende of naar een vertrouwenspersoon of personeelszaken te gaan. Het hoeft zeker niet altijd tot een melding te komen. Als het kan, ga dan met elkaar in gesprek. Integriteit draait om de dialoog over dilemma’s, regels, risico’s en een veilig werkklimaat.”
Sacha:
“Integriteit draait om de dialoog over dilemma’s, regels, risico’s en een veilig werkklimaat”
Sparren en advies
Toch kan de realiteit weerbarstig zijn. Kersverse vertrouwenspersoon Joachim Ramakers ziet dat vooral mensen naar een vertrouwenspersoon stappen als ze zich niet prettig voelen bij een gesprek met een leidinggevende of collega. “Het is belangrijk dat het contact met een vertrouwenspersoon laagdrempelig is. Soms vinden mensen het fijn om dingen uit te spreken en om even te sparren. We kunnen dan advies geven. Vaak komt dit neer op toch het gesprek aan te gaan binnen het team. Er is een externe vertrouwenspersoon voor mensen die liever met iemand van buiten de organisatie willen praten. Ook dat draagt bij aan een veilig werkklimaat.”
Joachim:
“Het contact met een vertrouwenspersoon moet laagdrempelig zijn”
Artemisia:
“Door goed te luisteren en te adviseren, kunnen we voorkomen dat een zaak onnodig escaleert”
Meldpunt voor ernstige zaken
Is het nodig om eerst in gesprek te gaan met je leidinggevende of een vertrouwenspersoon of kun je ook direct een melding doen van bijvoorbeeld ongewenst gedrag? Liselotte: “Een veilige cultuur is een open cultuur waar je elkaar durft aan te spreken. Formele structuren, zoals het Meldpunt voor Integriteit en Ongewenst Gedrag, zijn er voor gevallen waarin een gesprek geen optie meer is. Denk bijvoorbeeld aan hardnekkig pestgedrag, seksuele intimidatie, discriminatie of wanneer je sterke vermoedens hebt van fraude of belangenverstrengeling. Dat handel je niet ‘even’ af in een gesprek. Hiervoor kun je direct naar het Meldpunt.”
Liselotte:
“Het Meldpunt is er voor zaken waarbij een gesprek geen optie is”
Sacha: “Sinds juni 2022 is het Meldpunt actief en zien we dat er diverse meldingen binnenkomen. Dat is positief en een teken dat mensen zich veilig genoeg voelen om zaken aan te kaarten. Lang niet alles hoort bij de Meldprocedure Integriteit en Ongewenst Gedrag. Er zijn ook meldingen van bijvoorbeeld onvrede over iemands functioneren of van situaties waarin eerst nog onderling overleg kan worden gedaan. Indien gewenst kan ik mensen vanuit mijn rol als coördinator daarbij begeleiden.”
Integriteit is geen project
“Integriteit en ethisch handelen is geen project. Het is van ons allemaal,” besluit Liselotte. “Binnen alle lagen van de organisatie moeten we bouwen aan een ethisch besef en vooral kijken naar onszelf en leren. Ben je je bewust van dilemma’s in de hulp die je biedt en kun je de afwegingen die je maakt voor jezelf verantwoorden? En ga je het gesprek aan wanneer dat nodig is? Hiervoor organiseren we onder meer dilemmaworkshops die je met je team kan doen en die helpen om goede beslissingen te nemen. Het zijn allemaal zaken die erbij horen en waar we allemaal elke dag opnieuw hard voor moeten werken.”
Meer over integriteit en de procedures
Beroepskrachten, vrijwilligers, hulpvragers en anderen kunnen melding doen via meldpunt@redcross.nl. Dat kan rechtstreeks bij het Meldpunt en hoeft niet via een leidinggevende of vertrouwenspersoon. Het Meldpunt bestaat uit drie medewerkers. Naast Liselotte Hamelink zijn dat op dit moment Jord Ottolander en Carlijn Martens. Ze adviseren de directie anoniem over een mogelijk feitenonderzoek en het eventueel aanstellen van een onafhankelijke onderzoekscommissie. De meldingen worden altijd vertrouwelijk behandeld en de objectiviteit en onafhankelijkheid wordt bewaakt. Beroepskrachten en vrijwilligers kunnen via het Intranet meer informatie vinden over het Meldpunt.