Leestijd 5 minuten
Kinderen vertellen hun verhalen bij EHBO-onderwijs op scholen
Steeds meer middelbare en basisscholen vinden EHBO-onderwijs belangrijk en vragen bij het Rode Kruis lesmaterialen of een training aan. Hoe is het om EHBO-onderwijs te geven aan scholieren? En wat vinden de cursisten er zelf van? In gesprek met vrijwilliger en educatievoorlichter Marieke Weenink, EHBO-instructeur Henry Zeeman, accountmanager middelbare scholen en MBO Suzanne Vermeer en marketeer voor EHBO op basisscholen Kim Wissink.
“‘Oh wat krijgen we nou weer.’ Je ziet het de leerlingen denken wanneer je de eerste keer de klas binnenkomt,” vertelt Henry. Hij is net klaar met een zeven weken durende EHBO-training aan leerlingen van een middelbare school in de leeftijd van dertien en veertien jaar. “Het is eigenlijk een soort spel dat je speelt. Jongeren in deze leeftijd hebben een heel andere belevingswereld dan ouderen, daar moet je doorheen zien te prikken. Een grote uitdaging is de groepsdruk waar ze onder staan. Hulpverlening is voor hen een beetje gek. Als je met een groepje ziet dat iemand hulp nodig heeft, stap je echt niet als enige naar voren. Dat is raar.”
Dát is wel stoer
Henry vervolgt: “Als je een tijdje met een klas werkt en je wint het vertrouwen, dan merk je dat ze er anders naar gaan kijken. Ze zien dat ze een verschil kunnen maken: misschien komt het nu wel goed met die meneer of mevrouw, omdat ik me ermee bemoeid heb. En dát is dan weer wel stoer. Die omslag in zienswijze is fantastisch om mee te maken.”
Bel maar gewoon
Met versierde lokalen, Rode Kruis-tekeningen aan de muur en kinderen die niet kunnen wachten om in het echt te oefenen, is de taak van educatievoorlichter Marieke vaak wat gemakkelijker dan die van Henry. “De kinderen op de basisschool zijn onverdeeld enthousiast. Natuurlijk zit er twijfel bij kinderen om anderen te helpen. Die aarzeling proberen we tijdens de les weg te nemen. Je hoeft niet bang te zijn om iemand te helpen, ook als je geen diploma hebt. Je kunt altijd wel iets doen. Sommigen denken dat ze te jong zijn om bijvoorbeeld 112 te bellen. Ik vertel ze altijd: ook als je het niet zeker weet, bel maar gewoon.”
Marieke:
“Sommige kinderen denken dat ze te jong zijn om 112 te bellen”
Waar hangt de AED?
Kim: “We proberen EHBO vooral toegankelijk te maken. Je hoeft niet meteen grote medische handelingen te verrichten. Dat werkt voor veel kinderen heel verhelderend. Maak het klein. Ook door het klein te houden kun je grote dingen doen.” “Precies,” vult Marieke aan. “Zo vraag ik bijvoorbeeld of ze weten wat een AED is, of ze er weleens een hebben gezien en waar dan. Vaak weten ze het wel: bij het zwembad of bij hun sportvereniging. Ik vertel dan dat het enorm helpt als je kunt vertellen waar die AED hangt. En dat ze ‘m misschien kunnen halen als dat nodig is.”
Ge-ehbo-tificeerd
“Dat is waar het bij EHBO in het onderwijs om gaat”, legt Suzanne uit. “Uit onderzoek is gebleken dat de hulpbereidheid onder jongeren heel laag is. Ze gaan filmen, met z’n allen kijken of ze lopen weg. Dat is deels de groepsdruk waar Henry het over had, maar het heeft er ook mee te maken dat ze niet weten wat ze moeten doen. We willen de drempels zo laag mogelijk houden, door lessen op allerlei niveaus aan te bieden voor verschillende groepen jongeren en kinderen. Daarnaast benaderen we vakdocenten, bijvoorbeeld van gym of biologie, om EHBO op te nemen in hun les. Zo proberen we een school van twee kanten volledig ge-ehbo-tificeerd te krijgen.” Een nieuw woord dat de tafelgasten onmiddellijk omarmen.
Kim vult aan: “We zien het aan de aanvragen voor lessen en ook aan de massale reacties op onze petitie uit 2019 om EHBO vast op te nemen in het onderwijscurriculum. Scholen, docenten, de samenleving, iedereen ziet het belang van EHBO. Het ontbreekt alleen vaak aan tijd.”
Kim:
“Docenten zien het belang van EHBO, het ontbreekt vaak aan tijd”
Respect en aandacht
Het grote verschil met cursussen aan volwassenen? “Jongeren gooien hun verhaal zo op tafel: hier dit is het, doe er maar wat moois mee,” vat Henry samen. “In het begin van een cursus heeft nog niemand ooit iets naars meegemaakt. Maar als de les eenmaal vertrouwd voelt, komen de verhalen los. Ze reageren écht met respect op elkaar. Niemand lacht, er wordt aandachtig geluisterd. Een luisterend oor, even vragen of het wel gaat, is voor hen heel normaal. Ook dat is hulpverlening. Aan volwassenen moet ik dat nog weleens uitleggen; jongeren snappen het direct.”
Marieke: “Het is prachtig om een uur lang te kunnen vertellen over het Rode Kruis, onze grondbeginselen en daarna de kinderen heel direct iets praktisch te geven wat ze zelf kunnen doen. Mooi om te zien dat het verhaal nog doorgaat als ze uit school komen en het aangelegde verbandje enthousiast aan hun ouders laten zien. ‘Mam, weet je wat ik vandaag heb gedaan?’ Je wéét dat ze zich dit zullen herinneren.”
“Soms is het wel even schrikken van wat je hoort,” vervolgt Henry. “Laatst had ik het over een bloeding die je niet kunt stelpen. Ineens riep een jongen dat hij dat ook heeft meegemaakt toen zijn vader zijn moeder sloeg en ze naar het ziekenhuis moest. Ja, dan moet je wel even schakelen hoor, dat is zo heftig. Je wilt er aandacht aan geven en het zeker niet bagatelliseren, maar je wilt ook niet dat dit verhaal je les overneemt. Zoiets vraagt wel wat van je.”
Henry:
“Een luisterend oor, even vragen of het wel gaat - jongeren snappen dat direct”
Muisstil
Kim en Suzanne hadden een soortgelijke ervaring toen ze meekeken met een getrainde mentor die een EHBO-les aan zijn leerlingen gaf aan de hand van Rode Kruis-lesmaterialen. “Een leerling vertelde dat hij 112 heeft gebeld toen zijn vader een beroerte kreeg. En dat zijn vader nog steeds zorg nodig heeft, die de jongen voor een groot deel voor zijn rekening neemt. Het was muisstil in de klas. Niemand wist dit, ook de mentor niet. Achteraf kwam de mentor nog naar ons toe en gaf aan hoe waardevol hij dit vond. Geen andere les leent zich er zo goed voor om een veilige omgeving te creëren waarin je open kunt praten. Een heel impactvolle meerwaarde van een praktische EHBO-les.”