Leestijd 5 minuten
De grondbeginselen door de ogen van Rode Kruisers
Menslievendheid, onpartijdigheid, neutraliteit, onafhankelijkheid, vrijwilligheid, eenheid en algemeenheid. Dat zijn de zeven grondbeginselen van het Rode Kruis. Overal ter wereld. Dit jaar vieren we dat ze al 60 jaar de basis vormen van ons werk als Rode Kruiser. Maar waarom zijn ze zo belangrijk?
Rond de tafel zitten Evenementenhulpverlener Luke Govers, vrijwilliger Diversiteit en Inclusie Mazen Mulhem, Noodhulpcoördinator internationaal Kim de Vos en hoofd Juridische Zaken en HOR-adviseur Jan Tijmen Ninck Blok. Ze vertellen over het belang van de grondbeginselen in hun werk en hoe ze die toepassen. Ook als dat soms lastig is.
Van bijna 20 naar 7 grondbeginselen
De Rode Kruisers zijn het snel eens: werken bij het Rode Kruis kan niet zonder de grondbeginselen. Mazen: “Voor mij zijn ze een leidraad. Ze houden me op de juiste weg tijdens mijn vrijwilligerswerk.” “De grondbeginselen geven mij richting,” vult Kim aan.
Jan Tijmen: “Opmerkelijk genoeg bestaan de grondbeginselen veel korter dan het Rode Kruis zelf. In het verleden is er veel discussie geweest over welke kernprincipes de beweging moest hebben. Ooit hadden we er bijna twintig. Uiteindelijk vond Jean Picet, een van de belangrijkste juristen van het Internationale Comité van het Rode Kruis (ICRC), het genoeg. Hij identificeerde de zeven grondbeginselen zoals we die nu kennen. Deze werden in 1965 aangenomen door de internationale beweging. Later zijn de eerste vier ook door de Verenigde Naties aanvaard als humanitaire principes. Menslievendheid, onpartijdigheid, neutraliteit en onafhankelijkheid zijn noodzakelijk voor elke erkende humanitaire organisatie die wil opereren in crisisgebieden en gewapende conflicten.” “Wat gaaf om te horen Jan Tijmen, die historie kende ik niet,” antwoordt Luke.
Radertjes in een groot systeem
“Ik ben erg onder de indruk van de unieke positie die het Rode Kruis dankzij de grondbeginselen heeft. Daarmee kunnen we zoveel mensen helpen. De laatste tijd realiseer ik me nog meer hoe belangrijk het Rode Kruis wereldwijd is. Vanuit mijn kleine invloedssfeer draag ik als Evenementenhulpverlener bij aan menselijkheid op plekken waar het echt nodig is.” “Vrijwilligheid is ook een van de principes,” zegt Noodhulpcoördinator internationaal Kim. “Dat bepaalt voor een deel de manier waarop we georganiseerd zijn. Dat mogen we niet vergeten. Iedereen is een klein radertje in het grote systeem. Dankzij jouw inzet krijgen we inkomsten van de evenementenhulpverlening. Daarmee kunnen we mensen in nood helpen, in Nederland, maar ook aan de andere kant van de wereld.”
Kim:
“Dankzij jouw inzet kunnen we mensen in nood helpen”
Worstelen met neutraliteit
De grondbeginselen zijn prachtig, maar soms ook lastig, erkennen de vier Rode Kruisers. Mazen: “Tijdens mijn vrijwilligerswerk in Syrië van 2012 tot en met 2014 werd voor mij het belang van de grondbeginselen extra zichtbaar en voelbaar. Er was toen een gewapend conflict. Ik kwam bijna elke dag in situaties terecht waarin ik emotioneel, politiek of persoonlijk bevooroordeeld was. Als mens zijn we niet neutraal; ik persoonlijk ook niet. Maar als Rode Kruiser moet je wel neutraal zijn wanneer je hulp verleent. Daar ligt soms de grootste uitdaging. Hoe kan ik mijn eigen mening opzij zetten, neutraal en onpartijdig handelen en tegelijkertijd humanitair blijven werken? Al snel werd voor mij duidelijk waarom neutraliteit zo ontzettend belangrijk is. Ik heb tijdens het conflict in Syrië ervaren dat de grondbeginselen vertrouwen wekken bij alle betrokken partijen en gemeenschappen. Dit vertrouwen zorgt voor acceptatie en uiteindelijk - en dat is het belangrijkste - voor toegang om hulp te verlenen aan mensen in nood.”
Bewustwording
“Dankjewel, Mazen,” reageert Luke. “Jouw verhaal laat me inzien hoe belangrijk de grondbeginselen zijn in allerlei situaties. Als Evenementenhulpverlener ben ik me erg bewust van de zeven grondbeginselen. Soms wordt het Rode Kruis gevraagd om bij demonstraties hulp te verlenen. Ook dan moet je neutraal zijn en zowel demonstranten als de politie helpen. Tegelijk wil je je eigen veiligheid beschermen. Ik vind die neutrale positie af en toe best lastig, maar dan hou ik steeds de grondbeginselen voor ogen. Ik denk dat we ons in Nederland niet altijd bewust zijn van de noodzaak hiervan, omdat we hulpverlenen in een veilig land. Het is zo belangrijk om ons te blijven realiseren dat we niet kunnen werken zonder deze principes.”
Luke:
“In Nederland zijn we ons niet altijd bewust van de noodzaak van de grondbeginselen”
Gevolgen voor de wereld
“Veel mensen worstelen met neutraliteit,” stelt Jan Tijmen. “Ik begrijp dat volledig. In november was ik aanwezig bij een bijeenkomst met een aantal artsen. Een van die artsen zei: ‘Niet spreken over genocide maakt je medeplichtig’. Zelden word ik zo scherp uitgedaagd. Het is soms moeilijk om uit te leggen waarom we iets niet benoemen. Dat heeft te maken met het grotere geheel. De wereld kijkt naar alle verenigingen van het Rode Kruis en de Rode Halve Maan. Zodra wij partij kiezen, lijkt het niet alleen of het Nederlandse Rode Kruis dat doet, maar de hele beweging. Dat kan deuren sluiten in andere delen van de wereld. Juist doordat we als Rode Kruis neutraal zijn, kunnen we bijvoorbeeld in Gaza of Oost-Oekraïne hulpverlenen. Zodra wij als individuen of als Nederlandse Rode Kruis die neutraliteit verliezen, kunnen we grote schade toebrengen aan de beweging. Zelfs in onze veilige omgeving in Nederland moeten we er daarom voor zorgen dat we de grondbeginselen naleven.” “Ik krijg vaak vragen van het Ministerie van Buitenlandse Zaken over de neutraliteit en de rol van de nationale vereniging,” zegt Kim. “Dan leg ik ook uit waarom neutraliteit zo belangrijk is. Ook in de gesprekken met de overheid staan onze grondbeginselen centraal.”
Jan Tijmen:
“Zodra wij partij kiezen, kan dat deuren sluiten in andere delen van de wereld”
Eenheid en algemeenheid
Kim vervolgt: “Ik vind het interessant om de dilemma’s van Mazen en Luke te horen. Ik begrijp ze goed, maar bekijk het met een andere blik, meer van een afstand. Eenheid en algemeenheid zijn de grondbeginselen die in mijn werk extreem relevant zijn. Alle Rode Kruis-verenigingen zijn één. Ik werk veel samen met nationale verenigingen in verschillende landen. In een aantal landen zijn verschillende verenigingen van over de hele wereld aanwezig ter ondersteuning. Met mijn werk probeer ik vrijwilligers in partnerlanden te faciliteren door de IFCR en nationale verenigingen te steunen, zodat zij hun werk goed kunnen uitvoeren. Ik zorg ervoor dat we goed samenwerken en dat wat wij als het Nederlandse Rode Kruis doen de nationale vereniging versterkt. Wanneer we een andere vereniging ondersteunen, staan zij centraal. We nemen hun rol niet over.”
In het veld en achter je bureau
Als je voor het Rode Kruis werkt, pas je altijd de grondbeginselen toe. Zowel in het veld, als achter je bureau. Jan Tijmen: “In mijn eigen werk, maar ook voor een functie als persvoorlichter, moet je in je uitspraken en in geschreven teksten ervoor zorgen dat je neutraal bent. Kim: “Als coördinator ramp en responsbestrijding ben ik onder andere verantwoordelijk voor het toewijzen van gelden uit fondsen die we ontvangen. De donateur vertrouwt erop dat we dit doen volgens onze grondbeginselen, dat is een grote verantwoordelijkheid.”
Sterke band
“We zijn niet zomaar een organisatie,” zegt Mazen. “Het gaat niet alleen om het geloven in de grondbeginselen. Het Rode Kruis heeft iets unieks. We zijn actief in 191 landen en in elk land waar ik kom, voel ik verbondenheid. Zodra ik vanuit Syrië in Nederland aankwam, was het Rode Kruis de eerste plek waar ik heen ging. Ik kan wel zeggen dat ik emotioneel verbonden ben met deze beweging. Kim: “Prachtige laatste woorden, Mazen. Ik voel hetzelfde, overal waar ik ga. Dat is wat de beweging power geeft. Samen maken we het Rode Kruis en de Rode Halve Maan. Daarom noemen we het een Rode Kruis-familie.”