Hulp in het op twee na armste land ter wereld

“De Centraal-Afrikaanse Republiek (CAR) is voor veel mensen een onbekend land,” begint Danny Joyce. “Vaak moet ik vrienden of familie eerst uitleggen waar ik werk en woon.” Danny is vertegenwoordiger in CAR namens het Nederlandse Rode Kruis. Er wonen ongeveer zes miljoen mensen. Qua oppervlakte is het ongeveer vijftien keer zo groot als Nederland. Inmiddels leeft CAR al bijna twee decennia in crisis. Sinds 2012 woedt er een binnenlands conflict. Dat escaleerde een jaar later toen rebellengroepen een staatsgreep pleegden en de president afzetten. Dit leidde tot extreem geweld in het hele land. Met als gevolg miljoenen vluchtelingen en ontwikkelingen die stil kwamen te liggen. Eind 2020 volgde er opnieuw een crisis.

Stabiel maar fragiel

Danny vertelt: “Toen ik in 2020 voor het eerst in CAR kwam, werd 70% van het grondgebied bestuurd door gewapende groepen. In 2021, toen de rebellen probeerden hoofdstad Bangui in te nemen, werd dit grotendeels voorkomen door internationale organisaties. Tegenwoordig controleert de overheid bijna alles met behulp van arbeidersgroepen. Inmiddels is het merendeel van het grondgebied niet meer in handen van gewapende groepen. Vrijwel alle belangrijke wegen zijn nu weer toegankelijk. Ondanks dat het land onder controle is van de regering blijft de stabiliteit fragiel. Het Internationale Comité van het Rode Kruis (ICRC) houdt de veiligheid nauwlettend in de gaten. Elke missie van het Rode Kruis moet bijvoorbeeld worden goedgekeurd door de ICRC.”

Andere hulpverlening

De nieuwe situatie heeft consequenties voor de hulpverlening. Voorheen was humanitaire hulp de belangrijkste focus van het Rode Kruis, terwijl nu ontwikkelingshulp centraal staat. “We willen ons richten op het aanpakken van de onderliggende oorzaken van armoede en daarmee op de kwetsbaarheid van mensen op de lange termijn.” Vanwege de economische situatie en de beperkte toegang tot diensten komt de hulp langzaam op gang. “In CAR werkt de lokale vereniging van het Rode Kruis samen met het Nederlandse Rode Kruis en de ICRC. Eén van de belangrijkste dingen waar het Nederlandse Rode Kruis zich op richt, is het ontwikkelen van de capaciteit en stabiliteit van het lokale Rode Kruis als hulporganisatie. Zodat de lokale vereniging uiteindelijk op eigen benen kan staan. Dit gebeurt met verschillende projecten op verzoek van het Centraal-Afrikaanse Rode Kruis, zoals preventie, een vrijwilligersdatabase en een nieuw geldsysteem.”

Preventie

De voornaamste hulpverlening waarbij de Nederlandse vereniging de lokale collega’s ondersteunt, is de voorbereiding op rampen. Door middel van workshops worden vrijwilligers opgeleid om deel uit te maken van het nationale en/of het lokale rampenbestrijdingsteam, zodat ze kunnen worden ingezet mocht dat nodig zijn. “We focussen op noodsituaties, maar ook op thema’s als water en volksgezondheid. We trainen lokale vrijwilligers in verschillende regio’s hoe ze moeten reageren als zich een ramp voordoet in hun gemeenschap. Met als doel dat het lokale Rode Kruis bij rampen zelfstandig kan reageren. Naast dit rampenbestrijdingsteam is er een nationaal responsteam, dat wordt ingezet tijdens een noodsituatie. De teamleden zijn gespecialiseerd in het bouwen van noodopvangcentra, het uitdelen van noodartikelen en het verlenen van levensreddende eerste hulp. Door vrijwilligers op te leiden, kunnen we ervoor zorgen dat er altijd mensen ter plaatse zijn die klaarstaan om effectief en efficiënt te reageren, zonder vertraging. Hierdoor is de impact van rampen op de lokale bevolking minder groot.”

Geld in plaats van goederen

Een ander belangrijk project waarbij het lokale en Nederlandse Rode Kruis samenwerken, is de overgang van hulp in goederen, naar hulp in geld. “In plaats van getroffen mensen spullen te geven, zoals dekens, pannen of bouwmaterialen, bieden we ze nu geld. Zo kunnen mensen zelf bepalen wat ze nodig hebben en willen aanschaffen. Hiervoor ontvangen ze contant geld in een envelop of elektronisch geld op hun mobiel. Door hulpvragers geld te geven, stellen we hen in staat hun eigen beslissingen te nemen. Onderzoek toont aan dat dit langdurige voordelen heeft. Het vergroot onder meer de veerkracht van mensen.” Dit systeem wordt ‘Cash and Voucher Assistance’ genoemd. Het is vergelijkbaar met de boodschappenkaarten in Nederland.

Eind 2023 werd voor de allereerste keer in CAR geld uitgedeeld aan circa honderd kwetsbare huishoudens. Deze gezinnen waren zwaar getroffen door de overstromingen in het zuiden van het land. "Dit moment markeert een belangrijke verandering in de manier waarop het lokale Rode Kruis werkt. Mensen die bijvoorbeeld hun huis hadden verloren door overstromingen konden dat herbouwen. Na verloop van tijd deden we een evaluatie en ontdekten we dat 89% van de respondenten de voorkeur gaf aan contante hulp boven goederen. Daarna onderzochten we hoe het geld was besteed. Het bleek dat meer dan 90% van de mensen het voor bouwmaterialen en -werkzaamheden heeft gebruikt. Het is mooi om te merken dat deze nieuwe vorm van hulp als zeer positief wordt ervaren.”